“De volgende crisis zal nooit gelijk zijn aan de vorige crisis: we bereiden ons voor op de vorige oorlog en daarmee hopen we een volgende crisis van het systeem te voorkomen. De vraag luidt of dat voldoende is.” Met deze sombere analyse opende minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem afgelopen maandag het symposium Commissie De Wit I – Vijf jaar later waar werd teruggekeken op de veranderingen in de financiële sector sinds de bankencrisis.
De essentie van de crisis in 2008 was volgens de minister dat de risico’s niet lagen bij degenen die de risico’s hadden genomen. De kosten voor het redden van een bank kwamen bij de overheid en de burger te liggen. ‘Instellingen beschikken nu over een groter verliesdragend vermogen. Dankzij de bankenunie hebben we een bail-in mogelijkheid.’ Hierdoor zijn beleggers als eerste aansprakelijk wanneer een instelling niet aan de betalingsverplichtingen kan voldoen.
Minister Dijsselbloem (midden) op het symposium ‘De Commissie De Wit I – Vijf jaar later’. Links Jan de Wit en rechts Jan Schinkelshoek.
Jan de Wit en Jan Schinkelshoek zaten in 2009 en 2010 in een speciale commissie van de Tweede Kamer (Commissie De Wit I) die de oorzaken van de financiële crisis en de nationalisatie van de ABN Amro onderzocht. Vijf jaar na de publicatie van het rapport van de Commissie De Wit I sprak Schinkelshoek opnieuw met verschillende hoofdrolspelers, onder meer uit de wetenschap, politiek en in de bancaire sector. Centraal stond de vraag wat er met de 27 aanbevelingen uit het rapport is gebeurd. Schinkelshoek: “De belangrijkste conclusie luidt dat er na vijf jaar nog niet veel van het verloren krediet is teruggewonnen. Er hangt nog steeds opvallend veel emotie rondom de financiële sector.”
Enkele andere conclusies:
- Banken hebben grotere buffers, maar de vraag blijft of dit voldoende is. In Europees verband zullen zij verder opgehoogd moeten worden.
- Het toezicht op de bancaire sector van de Nederlandsche Bank en AFM nam toe, maar volgens sommige geïnterviewden dreigt dit door te slaan.
- ABN AMRO moet snel naar de beurs. Over SNS verschillen de meningen: bij een enkeling bestaat sympathie voor het idee om de instelling verder te laten gaan als nutsbank in handen van een stichting met klanten als aandeelhouder.
- De Tweede Kamer reageert met te veel opportunisme over bankiers en de bankensector en beschikt over te weinig kennis van zaken.
In de paneldiscussie kwam de toekomst van verder SNS ter sprake. Hoogleraar macro-economie Sweder van Wijnbergen zag weinig in een nutsbank. “Alleen een stevige toezichthouder kan risico’s beperken. Het is een illusie te denken dat alleen beursgenoteerde bedrijven risico’s nemen.” Voormalig DNB-president Nout Wellink sloot zich hierbij aan: “Je kunt niet een definitieve veilige bank creëren, er bestaan altijd risico’s.”
De ophef over de bonussen van ABN AMRO-bestuur vonden de panelleden te oververhit. De echte risico’s worden niet door de CEO’s genomen, maar door de handelaren op de werkvloer. Wellink: “De discussie focust zich te veel op de bonussen aan de top van een bank, maar het zit veel dieper in de cultuur.”