Alsof het voorbij is – Julian Barnes

Wat zegt de selectiviteit van je geheugen over jouw persoonlijkheid en over de rol die jij lang geleden in iemands leven speelde? Dit is de kernvraag waar Alsof het voorbij is (Engelse titel: The sense of an ending) van Julian Barnes om draait. Tony Webster geeft aan de lezer de geschiedenis van zijn vriendschap met Adrian, die om onduidelijke redenen in zijn studententijd zelfmoord heeft gepleegd.

Maar, als je een geschiedenis vertelt, wat voor verhaal vertel je dan?

‘Geschiedenis is de leugen van de overwinnaars’, luidt het antwoord van Tony op deze vraag van hun geschiedenisdocent op de middelbare school.

‘Geschiedenis is een broodje rauwe ui’, meent een ander: vrede, opstand en oorlog keren steeds weer terug.

‘Geschiedenis is de zekerheid die ontstaat op het punt waar de gebreken van de herinnering en de onvolkomenheden van de documentatie samenkomen’, stelt Adrian. Meer kunnen we niet weten.

Maar, historici moeten de eigen uitleg van een ooggetuige met een zekere scepsis behandelen, brengt de geschiedenis docent ertegen in. ‘Vaak is de uitspraak die met één oog op de toekomst gericht wordt gedaan het meest verdacht.’

Dubieuze verteller?

Het gesprek vormt één van de hoogtepunten van het eerste deel van de roman. De scène zit tegelijkertijd vol met verwijzingen naar de dubieuze rol die Tony geleidelijk aan gaat spelen. Doordat hij zó stellig benadrukt hoe onbetrouwbaar zijn verhaal is, dat hij gebeurtenissen vergeet en daarom onvermeld laat, wil je de rest best geloven. Maar kun je dat doen?

Tijdens zijn studietijd krijgt Tony een wat merkwaardige relatie met Veronica. Merkwaardig omdat je als lezer écht geen idee hebt waarom zij twee jaar bij elkaar bleven. Tony heeft vooral negatieve herinneringen en lijkt gefrustreerd dat zij maar niet ‘verder’ met hem wilde. Kort nadat hun relatie eindigt, vraagt Adrian hem of hij met Veronica mag gaan. Tony geeft goedkeuring, maar waarschuwt zijn vriend voor haar. Niet veel later pleegt Adrian zelfmoord en blijft Tony met vragen achter.

Gemijmer

Het meeslepende eerste deel weet Barnes helaas geen geslaagd vervolg te geven. Tony erft plots een klein geldbedrag én het dagboek van Adrian. Waarom? Hij weet het niet en zoekt contact met Veronica, maar zij wil het dagboek niet geven. Er volgen onbeantwoorde mailtjes naar Veronica en veel gemijmer. Het maakt van Tony een soms zeurderige, soms wat zielige oude man die heel graag iets goed wil maken met zijn oude jeugdliefde. Hij weet alleen niet wat.

Op de laatste twintig pagina’s krijgt Alsof het voorbij is een onverwachte wending. Je kunt het Barnes alleen vergeven als je open staat voor meerdere interpretaties van het einde. Is dit waar of is dit een valstrik van die betrouwbare onbetrouwbare verteller? Of probeert Barnes nog een boodschap mee te geven en daarmee een antwoord op de kernvraag van de roman te formuleren? Ik neig naar het laatste: net als de lezer, vindt Tony pas verlossing wanneer hij zich neerlegt bij de onmogelijkheid van herinneren. Het maakt niet uit hoe jouw geschiedenis verliep, maar je moet er wel mee leren omgaan.

Trefwoorden

Deel dit verhaal

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.