Lelieblank Scharlakenrood (3) – Michel Faber

Hij heeft een hekel aan schrijvers die in al hun romans een trucje herhalen. Michel Faber wil zijn lezers bij elk boek een compleet unieke leeservaring geven. “I wanted each of my books to be very different from the others, each to be special and uncategorizable, and I knew I could only do that a few times before I was in danger of repeating myself,” zei hij na het verschijnen van The Book of Strange New Things. Inmiddels heeft Faber aangekondigd volledig te stoppen met schrijven. De dood van zijn vrouw, in de periode dat hij het manuscript van zijn laatste roman afrondde, betekende het einde van zijn schrijverslust. “Ik geloof dat ik heb opgeschreven wat ik in me heb”, zei hij in een schitterend interview met Mischa Cohen van Vrij Nederland.

Hoewel ik alleen de flaptekst van Onderhuids (over een vrouw die zich obsessief bezighoudt met lifters oppikken) en Het Boek van Wonderlijke Nieuwe Dingen (over een dominee die wordt uitgezonden naar een gekoloniseerde planeet, terwijl Aarde ten onder gaat) heb gelezen, ben ik bereid te geloven dat Faber in zijn streven is geslaagd. Zijn verhalen spelen zich iedere keer in een andere tijd af dan zijn eerdere werk. Zo vindt Lelieblank, Scharlakenrood (Engelse titel: The Crimson Petal and the White) plaats in het Londen van 1874, in een tijd dat mensen alleen nog via verhalen hadden gehoord over de Noordpool.

Lees hier deel 1 en hier deel 2 van mijn bespreking.

Bovenal was het een periode waarin de onderste klasse van de maatschappij werd onderdrukt. Fabers roman concentreert zich op Sugar, een intellectuele hoer met schilfers op haar lippen. Zij is het begeerobject van de William Rackham, zoon van een rijke Londense industrieel, en schrijft tussen haar hoerenwerk een aanklacht ‘tegen Adams nageslacht’.

William koopt Sugar op van haar moeder, madam Castaway. Zij liet dochterlief vanaf haar dertiende jaar werken Masison Castaway. Inderdaad, als hoer. De deal met William betekent de bevrijding van Sugar waardoor ze zich niet langer in de onderdrukte positie bevindt. Of toch wel? Hier komt een prachtige ironische twist in het verhaal. William huurt een huis voor Sugar, liefkoost en begeert haar wanneer hij daar tijd voor heeft. Hoe afstandelijker hij wordt naarmate zijn Rackham Parfumerieën meer tijd opslokt, hoe wanhopiger Sugar zich aan hem probeert vast te klampen. Ze gaat hem helpen met zijn bedrijf, met de opvoeding van zijn dochter en groeit zelfs uit tot een ‘beschermengel’ van zijn vrouw. Oftewel: Sugar wil zich weer onderwerpen. Het einde van haar verhouding met William zou immers het nieuwe begin van haar carrière als hoer betekenen.

Onderdrukking kan overwonnen worden door liefde; dat lijkt de centrale boodschap van de roman te zijn. Het lelieblanke staat symbool voor de ongeschondenheid, voor het perfecte. Maar daaronder gaat iets schuil: als het scharlakenrode bloeit, overheersen lust en egoïsme in de hoofdkarakters. Dit leidt onvermijdelijk tot vervreemding en verlies.

Mijn grootste probleem met Lelieblank, Scharlakenrood noemde ik al in deze blogbespreking van het boek: over sommige personages weet je na honderden bladzijdes te veel. Wanneer plots iemand uit Londen vertrekt en buiten het zicht van de verteller geraken, voelt dit onbevredigend. Tegelijkertijd schuilt daar de kracht van de roman: de personages weten je zó sterk hun wereld in te zuigen, dat je er niet zomaar afscheid van wilt nemen.

Fabers roman biedt je een waarachtig portret van dat waarachtige Londen van 1874. Dit komt vooral dankzij de personages met hun vermakelijke gewoontes. Zij vullen het thema en de wereld in als de kleuren op een schilder-met-cijfers-schilderij en tonen een portret van De Onderdrukking in al haar complexiteit. Het verhaal zelf blijft tamelijk dun voor een boek van bijna duizend pagina’s. Dat is niet erg, de auteur houdt de lezer in z’n macht, maar daardoor overvalt het plotselinge einde.

Misschien had Faber dit heel goed door en zat hij er zelf niet mee. Op de laatste bladzijde excuseert de verteller zich voor het plotselinge einde met de mededeling: ‘Een wel zeer plotseling afscheid, ik weet het, docht gaat het zo niet altijd? Men denkt dat men iets eeuwig kan laten duren, en dan is het ineens voorbij.’ 

Dit was deel 3 van een blogbespreking van Lelieblank, scharlakenrood. Lees hier deel 1 en hier deel 2.

Trefwoorden

Deel dit verhaal

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.